Είναι η πιο δραστική δραστηριότητα του ελαιόδεντρου, αλλά θέλει γνώσεις, για να μην πέτυχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θέλουμε.
Εγω, αναφέρω τα παρακάτω με βασει τις γνωσεις μου πανω στην πράξη κλαδεύοντας τις δικιές μου ελιες. Με βασει καποια σεμηναρια που μας εκανε κάποτε η Γεωργικη σχολή Μεσαρας, αλλά και απο τις συμβουλές που αναφερει στα βιβλια του ο Αθανασιος Σ. Αλιβιζατος, καθως και απο τις συμβουλές του Ιταλου καθηγητη Gucci.
Μάζεψα λοιπόν αρκετες πληροφορίες, που πιστευω θα ηταν χρήσιμες στον κάθε ενα αγροτη καλλιεργητή ελιάς, που θα εμπαινε στον κοπο να τα διαβάσει με προσοχή.
Oταν ρώτησαν τον καθηγητή Gucci, γιατί κλαδεύουμε το δένδρο, εκείνος απάντησε απλά <<Για να ξανανιώσει!>>!
Αυτό θα γίνει, αφού το απαλλάξουμε από τα περιττά κλαριά, η τα άρρωστα αδύναμα και ξηρά.
Παλαιότερα αν κάποιος δεν ήξερε να κλαδέψει το λιόφυτο του, έκανε χρήση της παροιμίας <<αν δε ξέρεις τη δουλια σου ξάνοιγε το γείτονα σου!>>
Αυτό όμως απεδείχθη μέγα λάθος!
Πολλά λάθη έκαναν στο παρελθόν και οι γονείς μας, με το να αφήνουν μεγάλη φυλλωσιά (φούντα), γιατί λέγανε <<μεγάλη φούντα, περισσότερες ελιές>>!
Ακόμα αφήναν πολλους παραποδες απο τη ριζα, πεντεξη η και παραπάνω, γιατι πιστευαν οτι οι πολλοί παραποδες, αντιστοιχούσαν σε αντιστοιχες ελιες! Τεραστια λαθη ολα αυτα και έρχονται σήμερα οι ειδικοι να τα αλλάξουν ολα!
Καθε ελια θα πρεπει να εχει εναν κεντρικο ευρωστο κορμο, ο οποιος θα διακλαδίζεται στο ενα με εναμισι μετρο με πλαγια κλαρια (ποδιες), και αποφεύγουμε τα όρθια λαίμαργα, ειδικα στο κεντρο (ορθαρηδες).
Αυτό γίνεται ακομα και απο την πρωτη στιγμη που αγοράζουμε τα μικρά δένδρα μας (μουρελα), διαλεγουμε να εχουν ηδη τα βλασταρια στα πλαγια και οχι ορθια, να ειναι δηλαδή απο τώρα διαμορφωμένα.
Ακόμα και αν έχουμε φυτέψει δυο η τριων ετων δένδρα, εκει στο κλάδεμα <<τα χερια μας θα είναι κοντα>>, και δεν θα καταστρέφουμε τη φυλλωσια γιατι τη χρειαζεται το δενδρο για φωτοσύνθεση και την αναπτυξη του.
Αν δεν εχει πολλα πλαινα κλαρια και εχει ορθια, το νεαρο δενδρο μας, μπορούμε να κάνουμε <<καποιες ασκησεις>>, με τα ορθια κλαρια, λυγιζοντας τα με προσοχη στο πλαι, ετσι σιγά σιγά θα πάρουν οριζόντια κλιση και θα γινουν ποδιες.
Ας τα παρουμε ομως τα πράγματα απο την αρχή, όταν βρεθούμε στον ελαιώνα μας με τα κλαδευτήρια στα χερια…
Το πρώτο βήμα, είναι να εξετάζουμε κάθε δένδρο χωριστά, γιατι οι ανάγκες του κάθε ενος, μπορεί να ειναι διαφορετικές.
Ο σκοπος μας είναι να πέτυχουμε να καρποφορούν ολα τα δένδρα καθε χρόνο και απο λιγο, παρα μια χρονιά να έχουν παραγωγή και την άλλη τίποτα.
Δεύτερο βημα, ελεγχος, να δουμε για την παρουσια ασθενιων, ξηρων βλαστών, πυκνότητα βλάστησης, σκιασης, φωτισμου, αερισμου, σχηματος κομης, υψος του δενδρου, παρουσια μηκυτων κλπ.
Ετσι αν χρειαστει να αφαιρεθουν βλαστοι, αφαιρουνται και καταστρεφονται αμεσως, η τους τοποθετουμε σαν ένα δεματάκι στη ριζα καθε δενδρου να γιει κοπρια,και οχι ατακτα πεταμένα εδω κι εκει.
Σημερα υπαρχουν μηχανήματα που τα πολτοποιουν και τα κάνουν λιπασμα για την ελια, Αυτο θα ηταν το καλιτερο, γιτι σιγα σιγα θα απαγορευουν οι Δημοι το καψημο των κλαριων, λογω μολυνσης της ατμοσφαιρας.
Αφαιρούνται οι ξεροι και προσβεβλημενοι απο μηκυτες βλαστοι και καταστρεφονται και αυτοι.
Αποφεύγεται η χρηση αλυσοπριονου, γιατι κοβει αγρια τομη και εκει φωλιάζουν παθογονοι μηκυτες, ειδικα σε περιοδο μεγαλης υγρασιας.
Και αν ακόμα κόψουμε χονδρά κλαρια, θα χρειαστεί με ενα μαχαιρακι να λειανουμε την τομη.
Ενα δενδρο που μολις καρποφορησε, αφαιρουμε τα μισα κλαρια που καρποφόρησαν, ενω αφήνουμε τους βλαστους που αναπτυχθηκαν το ετος καρποφορίας, για να δεσουν τον καρπο της επομενης χρονιας.
Αυστηρο κλαδεμα κανουμε στα δενδρα μετα απο τυχον φωτια, σε εκεινα που εχουν ασθένειες, χολερα, εχουν μεγαλο βαθμο σκιασης και σε αυτα που ειναι σε αγονα εδαφη.
Στα δένδρα που έχουν καει απο φωτιά, δεν τα κλαδευουμε φέτος, παρα την επομενη χρονια που θα ανοιξουν και θα διαλεξουμε τα καταλληλα κλαρια που θα αφήσουμε.
Κάνουμε δυνατο κλαδεμα στα δένδρα που ειναι μεγαλα σε υψος, η γερικα γιατι θα πρεπει να τα φερουμε στο επιθυμητο υψος.
Τα πυκνά κλαριά τα αραιώνουμε ώστε να μπαίνει φως μεσα στο δένδρο και αέρας.
Τωρα, το ποσο πυκνο θα ειναι μεσα ενα δενδρο, θα έχουμε σαν εικόνα ενα πουλί που θα μπορεί να πετάει ανάμεσα στα κλαρια, οπως ειπε κάποιος ειδικος..
Αν παλι το λιόφυτο μας είναι σε αγονη περιοχη, με ελάχιστες βροχοπτώσεις το χειμώνα, και χωρίς νερο το καλοκαιρι, φυσικα το δένδρο δεν μπορει να συντηρησει ολα τα κλαρια και να παράγει κιόλας, έτσι θα πρέπει να αφαιρεθουν κλαρια για να ξαλαφρωσει το δενδρο και να εχει τη δυναμη να καάνει και την παραγωγή της χρονιας.
Οπωσδηποτε αφαιρουμε τα λαιμαργα κραταμε τον αερα και το φως σε καθε δένδρο, και αμα ακόμα τελειωσουμε το κλαδεμα ολων των δενδρων ξαναριχνουμε παλι την τελευταια ματια και επιθεωρουμε ολα τα δενδρα μας για τυχον βελτιώσεις.
Ο καλος κλαδευτης, πρεπει να εχει γνωσεις και εμπειρια για ενα καλο αποτελεσμα, ο εγωισμος, οτι << εγω τα ξερω ολα>> δεν φέρνει καλα αποτελέσματα.
Έχουμε συνήθως τρων ειδων κλαδέματα, κλαδεμα ανανεωσης, κλαδεμα διόρθωσης και κλάδεμα παραγωγής.
Κλάδεμα ανανέωσης
Στο κλάδεμα ανανέωσης κάνουμε βαρύ κλάδεμα στα γερασμένα δένδρα χαμηλής παραγωγής, η σε ψηλά δενδρα η εγκαταλημενα, η χολεριασμενα η απο φωτια η εντονα σκιασμένα.
Εδώ αφαιρούνται και κλαδοι ολοκληροι απο το σταυρο και πανω, με κάθετες τομες για να μη κατακρατάει νερο της βροχής.
Αφήνουμε τα πλαινα κλαριά, ποδιες.
Αφαιρωνται νεκρα τμήματα, και τον επόμενο χρόνο και στα καμενα αφαιρούμε ολα τα νεκρά και αφήνουμε τα καταληλα πλαινα κλαρια που ειναι ευρωστα.
Ενα δενδρο που κλαδεψαμε περσι με βαρυ κλαδεμα, διαλέγουμε φετως ποια κλαριά ειναι καταλληλα να κρατήσουμε, να ειναι εξωτερικα και τα αλλα τα αφαιρουμε.
Αυτό θα πρεπει να γινει και στα ενδιαμεσα του καλοκαιριου, σαν διορθωση, να μην περνουν την δυναμη.
Πρεπει να εχουμε υπ οψιν μας, οτι αν ενα δενδρο που του καναμε βαρυ κλαδεμα σε ευφορο εδαφος, καλα λιπασμενο και ποτισμενο, θα εχει την ταση αμεσως σχεδον, να πεταξει μεγαλα και δυνατα λαιμαργα, τα οποια απο μικρα θα πρεπει να αφαιρουμε, ουτως ωστε να αναγκασουμε το δενδρο να δημιουργησει ποδιες. Διαφορετικα τα λαιμαργα θα τραβηξουν ολη τη δυναμη του δενδρου και δεν θα εχουμε παραγωγή.
Αν σε ενα δενδρο κοψουμε ολους τους κορμους, θα κανει τρια χρονια να ξανακανει ελιες, αλλα στα ενδιάμεσα πρεπει να αφαιρουνται τα αχρηστα κλαδια και να αφηνουμε μοναχα τα εξωτερικα.
Οπου υπαρχουν παγετοι, οι σε βρεγμενα απο την βροχη κλαρια, το κλαδεμα θα πρεπει να αποφευγεται, και για αποφυγη ατυχυματων, αλλα και να μην δημιουργειται καρκινωση του δενδρου.
Σε δενδρα που εχουν καρκινωση συστηνεται ψεκασμος με χαλκουχο σκευασμα (οξυχλωρουχος χαλκος)
Καλο θα ηταν στις τομες, να τις αλοιφουμε με βορδιγαλειο πολτο για προστασια απο τους μηκυτες, και τα εργαλεια μας, πριονια ψαλιδια μαχαιρια να ειναι καλα απολυμασμενα με οινοπνευμα για αποφυγη μεταδωσης απο το ενα δενδρο στο αλλο.
Κλαδεμα διαμορφωσης
Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρα δενδρακια, και σκοπον εχουν να δωσει στο φυτο απο την αρχη σωστο σχημα και μεγεθος και να παρει απο την αρχη τη σωστη κατευθυνση και σχημα οταν ερθη στη κατασταση παραγωγης.
Τα σχηματα που δινουμε στην Ελλάδα ειναι <<κυπελο>> η <<ομπρελα>>.
Κλάδεμα καρποφορίας
Εφαρμοζεται σε δενδρα παραγωγικης ηλικιας και σκοπο εχει να επελθει μια ισοροπια αναμεσα βλαστησης, καρποφοριας, ριζικου συστηματος, ωστε να πετυχουμε ικανοποιητικη αποδωση, καθως και τη συντηρηση και βελτιωση του σχηματος του δενδρου.
Μπαίνοντας στο χωράφι μας για να κλαδεψουμε, θα πρεπει να εχουμε κατα νου καποια πραγματα. ..
Οτι η ελια καρποφορει σε βλαστους του προηγουμενου ετους, απο μικρους μασχαλιαιους οφθαλμους.
Καρποφοροι ειναι οι βλαστοι μικρου μηκους, εχουν καλη ζωηροτητα, και ειναι στο εξωτερικο μερος της κομης, φωτιζονται και αεριζονται καλα.
Τα πυκνοφυτεμένα δενδρα που σκιαζονται δεν εχουν πολλους καρποφόρους βλαστούς.
Το δενδρο κατω απο σκια, προσπαθει να κανει καρπους στα ψηλα κλαριά που λιαζονται, και αν τα κοψουμε και αυτα, τοτε δεν θα εχουμε καθολου παραγωγη.
Οι λαιμαργοι βλαστοι, θα δωσουν μονο βλαστηση, ενω οι αδυνατοι λιγο καρπο.
Αν οι λαιμαργοι ειναι στο εσωτερικο, αφαιρουνται, αν ειναι εξωτερικα και λιαζονται, τοτε η κορφολογουνται η αραιωνονται.
Οταν ειναι για να κλαδεψουμε, προτιμουμε τη χρονια που εχει ακαρπια, (προηγειται του ετους της αναμενομενης καρποφοριας) με αραιωση βλαστων μικρης ζωηρότητας, σε συνδοιασμο με την καταλληλη λιπανση και την αναπτυξη νεων βλαστων του ετους που ερχεται που αυτοι θα καρποφορησουν το ετος της μεγαλης παραγωγής.
Ετσι επιτυγχανεται παραγωγη καθε ετος.
Σε δένδρα που ειναι σε ξηρα εδαφη, με λιγες βροχοπτώσεις, χωρις πότισμα το καλοκαιρι, το αυστηρο κλαδεμα βοηθαει στη μειωση του φυλλωματος του δενδρου, αρα και στην εξοικονομηση νερου και θρεπτικων στοιχειων για την καρποφορια.
Σε δενδρα με αυθονα ποτισματα με πλουσιο υπεδαφος, δεν χρειάζεται αυστηρο κλαδεμα, γιατι θα δημιουργησει αναγκαστικα την ανάπτυξη λαιμαργων, τα οποια θα επειραιασουν αρνητικα το φυτο και θα καθυστερισουν την καρποφορια.
Κλαδευοντας ενα δενδρο, ρυθμιζουμε την αναπτυξη της βλαστισης, ρυθμιζουμε την καρποφορια, προσαρμωζουμε το δενδρο στους διαθεσιμους χωρους, αποφεύγουμε τα προβλήματα σκιασης και κακου αερισμού και ανταγωνισμού των δενδρων.
Αντίθετα σε ενα ελαιώνα που εχει λιγα δενδρα θα προσπαθησουμε καθε δενδρο, να αξιοποιησει τον διαθεσιμο χωρο του και να απλώσει κατάλληλα.
Αντίστοιχα σε μια περιοχή με ελάχιστες βροχοπτώσεις, αναγκαστικά θα κλαδέψουμε έτσι ούτως ώστε με το νερό που διαθέτει να είναι και η ανάλογη βλάστηση.
Αντίθετα, δηλαδή σε ένα καλοποτισμενο χωράφι, θα αφήσουμε περισσότερο φύλλωμα και θα αναμένουμε περισσότερη παραγωγή.
Με το κλάδεμα πετυχαίνουμε μεγαλύτερη ποιότητα και ποσότητα παραγωγής.
Κανονικά χρειάζεται κάθε χρόνο κλάδεμα, αλλα λόγω της δυσκολίας και λόγω παραγωγής, οι περισσότεροι κλαδεύουν κάθε δεύτερο η τρίτο χρόνο.
Ανάλογα τα λιπάσματα που ρίχνουμε, ανάλογα τις βροχοπτώσεις, και φυσικά πυκνότητα όπως προαναφέραμε κλπ, κάνουμε το ανάλογο κλάδεμα.
Δεν θέλουμε ένα δένδρο να φθάσει ψηλά, γιατί δεν θα το φτιάνουμε, και θα μας δυσκολέψει στο μάζεμα.
Το υπερφόρτωμα του δένδρου τη μια χρονια και την άλλη να μην κανει τιποτα δεν ειναι πάντα καλο, εμείς θέλουμε να κάνουν όλα τα δένδρα καθε χρονο, κι ας μην ειναι παραφορτωμενα.
Τα υπερφορτωμένα δένδρα δεν είναι πάντα καλό σημάδι για την καλή ποιότητα του λαδιού.
Όταν ενα υπερφορτωμένο δένδρο, το αδειάσουμε νωρίς τον Δεκέμβριο, έχουμε περισσότερες πιθανότητες να ξανακάνει και του χρόνου, παρα οταν το αδειάσουμε Φεβρουάριο, γιατι τότε πραγματικά εξαντλείται.
Ο καλος κλαδευτής, οφείλει να δοσει κατάλληλο σχημα στο δένδρο, ώστε να λιαζονται οσο το δυνατόν περισσότερα φυλλα, έτσι προσπαθούμε να απλώσουμε το δένδρο, κι οχι να του δώσουμε υψος.
Θέλουμε ένα κορμό απο 1 εως 1,5 μετρο με γερό σκελετό.
Φροντίζουμε το κάθε δένδρο να μη φορτώνεται τη μια χρονια και την άλλη να μην κάνει, έτσι κλαδεύουμε τους βλαστούς έτσι ούτως ώστε να έχουμε ένα μέσον ορο φορτίου κάθε χρόνο.
Βασικά δεν αρκεί ένα κλάδεμα, αλλά πολλές φορές το χρονο, και το καλοκαίρι ο κλαδευτής θα κάνει τις ανάλογες διορθώσεις.
Στα κλαδέματα μας δεν κοιτάμε του γείτονα τα δένδρα, γιατί εκεί μπορεί να ισχύουν αλλα δεδομένα, αυτός μπορεί να τα ποτίζει και να τα λιπαίνει, εσυ οχι, αυτός μπορεί να τα εχει αραιοφυτεμενα εσυ όχι, οπότε ένα ιδιο κλάδεμα θα φέρει αρνητικά αποτελέσματα.
Ένας ελαιοπαραγωγός που έχει εγκατελημένα για χρόνια δένδρα, θα πρέπει να κανει την πρώτη χρονια ενα δραστικό κλάδεμα για να τα επαναφέρει σε τρία χρονια και να μπουν και πάλι στην παραγωγή. Οστοσο καθε χρονο θέλουν τις απαραίτητες διορθώσεις, κόβοντας τα λαίμαργα και τα περιττά κλαριά, για να ενισχύονται τα πλαινα οι λεγομενες ποδιες.
Στο κλαδεμα δεν υπερβαίνουμε το 40% της κομης του, ενω σωστό κλαδεμα ειναι το 10% η το πολυ 20%.
Αλλά και στο 5 % σε ενα δένδρο που εχει βρει τη σειρα του δεν θα ήταν άσχημο. Μετα απο ενα απερίσκεπτο κλάδεμα χωρίς λογο, το δένδρο θα κανει 3 χρονια να μπει και παλι στην παραγωγή, και αυτο ειναι καταστρεπτικό για τον παραγωγό.
Μεγάλη υπόθεση ειναι να καταφέρει ο παραγωγός να εχει ισορροπημένες παραγωγες καθε χρονο σε ολα του τα δενδρα, και οχι χρονο παρά χρόνο.
Καλύτερη εποχή για κλάδεμα, είναι αφού περάσουν τα μεγάλα κρύα του χειμώνα, γιατί οι πολλές υγρασίες στα κοψίματα ευνοούν τους μήκυτες. Όταν εμφανιστούν τα πρώτα άνθη, ο παραγωγός γνωρίζει πια ποια κλαριά θα κάνουν ελιές και ποια όχι και ξέρει τι να κόψει και τι να αφήσει.
Αν τα φυτά είναι ξηροφυτικα, ένα πότισμα τον Ιούνιο και ένα τον Αύγουστο θα βελτιώσουν την παραγωγή.
Δεν πρέπει να αδειάζουμε πολύ το εσωτερικό του δένδρου, διότι το αφήνουμε ανεπανόρθωτα εκτιθέμενο στον ήλιο.
Πολλοί κάνουν χρονιά παρά χρονιαά βαθύ κλάδεμα και ελαφρύ στο ενδιάμεσο.
Άλλοι πάλι αφήνουν μια χρονιά τα όρθια κλαριά και την άλλη τις ποδιές.
Οι περισσότεροι παραγωγοί είναι ανεκπαίδευτοι και κλαδεύουν απλά εμπειρικά.
Δυστυχώς στις περισσότερες περιοχές το κλάδεμα συνδοιάζεται με το μάζεμα της ελιάς.
Το κλάδεμα είναι σημαντικά και αναγκαίά εργασία της καλλιέργειας της, που ρυθμίζει το σχήμα την σωστή ανάπτυξη, την μακροζωία αλλά και την ανανέωση του κάθε δένδρου.
Κείμενο, σύνθεση κειμένου: Χουστουλακης Γεώργιος
πηγή:cretanmagazine.gr
